تولید کارنالیت

استخرهای کارنالیت گیری تنها دارای یک دریچه می باشند این استخرها یا به صورت ناپیوسته مورد استفاده قرار می گیرند یا برای روش پیوسته از پمپ استفاده می گردد. در استخرهای کارنالیت گیری یک بستر نمکی به ارتفاع حدود ۴۰ سانتیمتر توسط تبخیر شورابه ایجاد می گردد تا جمع آوری کارنالیت با ماشین آلات سنگین امکان پذیر باشد.

برنامه آبگیری استخرها هر ساله با توجه به اهداف مجتمع و تناژ کارنالیت مورد نیاز کارخانه فراوری پتاس تدوین می شود. میزان شورابه مورد نیاز اولیه نیز تابعی از مقدار کارنالیت موردنیاز کارخانه است. به دلیل حلالیت بالای کارنالیت در آب، یکی از مهمترین مسائل در تدوین برنامه آبگیری استخرها، زمان جمع آوری کارنالیت قبل از شروع فصل بارندگی می باشد، لذا برنامه سال کارنالیت گیری بر اساس میزان پمپاژ شورابه و اطلاعات ایستگاه هواشناسی مستقر در سایت از جمله تبخیر و میزان بارندگی، تدوین می شود. ضمن اینکه دبی پمپاژ شورابه از معدن پلایا، سطح تبخیر و ارتفاع شورابه در هر استخر به گونه ای مدیریت می شود که علاوه بر جمع آوری کارنالیت قبل از آغاز فصل بارندگی، بیشترین ضخامت کارنالیت در کمترین مساحت ممکن استحصال شود. از سوی دیگر با توجه به اینکه جمع آوری توسط ماشین آلات انجام می شود و امکان ورود ناخالصی (نمک بستر استخر) به کارنالیت وجود دارد، هرچه ضخامت کارنالیت راسب شده در استخر بیشتر باشد کیفیت کارنالیت تولیدی نیز بیشتر خواهد بود.

لازم به ذکر است در فرآیند آبگیری و گردش شورابه به روش پیوسته، حجم (دبی) پمپاژ با توجه به میزان تبخیر متغیر خواهد بود، به طوری که در فصل تابستان بیشترین حجم پمپاژ و با کاهش تبخیر در پاییز و زمستان به حداقل مقدار پمپاژ خواهد رسید و استخرها همانند مخزن ذخیره شورابه عمل می کند.

در استخرهای تبخیر خورشیدی مجتمع پتاس خوروبیابانک تبعیت فرآیند آبگیری و گردش شورابه از شرایط جوی به حدی زیاد است که حتی به دلیل وزش بادهای شدید در منطقه، امکان آبگیری استخرها با ارتفاع بیش از یک متر نیز وجود ندارد.

شورابه ای که در استخرهای نمک گیری حدود ۹۰ درصد نمک آن در اثر تبخیر راسب شده و کلرید پتاسیم آن به حد اشباع رسیده است، به عنوان شورابه کنسانتره شده، به صورت ثقلی وارد استخرهای کارنالیت گیری می شود. دانسیته شورابه ورودی به استخرهای کارنالیت گیری 350/1گرم بر سانتی مترمکعب و آماده رسوب گذاری کارنالیت می باشد. کارنالیت یک نوع نمک مضاعف از کلرید پتاسیم و کلرید منیزیم است که فرمول شیمیایی آن KMgCl3.6H2O می باشد. هر چند عمده نمک شورابه در استخرهای نمک گیری راسب می شود اما ترسیب نمک در اثر تبخیر در استخرهای کارنالیت گیری نیز ادامه می یابد. معمولاً ۱۵ درصد وزنی کارنالیت تولیدی را ناخالصی نمک تشکیل می دهد که در فرایند فلوتاسیون در کارخانه فرآوری پتاس جداسازی می شود. با ادامه تبخیر و افزایش دانسیته شورابه به 450/1 گرم بر سانتیمتر مکعب رسوب گذاری کارنالیت پایان یافته و شورابه باقی مانده به عنوان پساب استخرهای تبخیر خورشیدی (شورابه نهایی) از استخر خارج می شود. این پساب اشباع از کلرید کلسیم و کلرید منیزیم می باشد. بر اساس مصارف این دو ترکیب، پساب استخرها به عنوان محصول جانبی استخرها و جهت جلوگیری از انتشار گرد و غبار و تثبیت جاده های خاکی به بازار عرضه می شود.

پس از خروج شورابه باقی مانده روی کارنالیت (شورابه نهایی) برای جمع آوری و حمل کارنالیت از استخر به کارخانه توسط ماشین آلات، نیاز است استخر به خوبی زهکشی شود و علاوه بر شورابه موجود در لایه کارنالیت از قشر نمک بستر استخر نیز خارج شود. این فرایند با استفاده از شبکه زهکشی و پمپاژ که قبل از آبگیری در استخر ایجاد شده ، انجام می شود. ضمن اینکه جهت لایروبی کانال های زهکشی از نیروی انسانی استفاده می شود (در مدت زمان بیش از یک ماه). پس از پایان زهکشی کارنالیت راسب شده که ارتفاع آن حدود ۱۵ سانتیمتر می باشد، توسط بلدوزر در استخر دپوسازی شده و سپس توسط لودر در کامیون بارگیری و به کارخانه فرآوری پتاس حمل می گردد.