اکتشاف معدن

پلایای خور به وسعت تقریبی ۲۲۵۰ کیلومتر مربع در پست ترین ناحیه حوضه آبریز شهرستان خور واقع گردیده که در اثر ورود و تبخیر آبهای سطحی و زیر زمینی و رسوبگذاری در طول چند هزار سال متمادی پوسته نمکی متخلخل با وسعت ۱۳۰۰کیلومتر مربع به ضخامت بیش از ۸ متر پدید آمده است. که درخلل و فرج آن حدود یک میلیارد متر مکعب شورابه با شوری ۳۲۰ گرم در لیتر که شامل انواع نمک های با ارزش می باشد. پلایای خور در بین ۶۰ پلایای کشور ایران دارای بالاترین عیار پتاس ( ۶.۲ گرم در لیتر) شناخته شده و مورد توجه بخش معدن قرار گرفته است . درخصوص اکتشاف پلایا نیز از سال ۷۵ تا ۹۷ بیش از ۳۰۰ حلقه انواع گمانه های اکتشافی حفر و مورد مطالعه قرار گرفته است . بر این مبنا در سالهای ۷۵ و ۷۶ با انجام عملیات اکتشافی ویژه و متناسب با محیط ، استخراج و بهره برداری از معدن مقرون به صرفه برآورد شده و متعاقب این امر عملیات تجهیز بلافاصله آغاز گردیده است .در واقع بهره برداری از شورابه پلایا از طریق زهکشی به روش حفر کانال ، چاه و گودال عمیق محقق می شود. از سال ۷۸ تا ۹۷ طی ۷ فاز جداگانه در مجموع ۴۶ کیلومتر کانال و ۶۳ حلقه چاه و ۵ مورد گودال عمیق جهت بهره برداری و استخراج شورابه در پلایا حفر شده است . متوسط دانسیته شورابه پلایا ۱.۲۲۰ گرم بر سانتیمتر مکعب برآورد شده و سطح ایستابی شورابه در پوسته نمکی در ۳۰ سانتی متری سطح زمین واقع گردیده و معمولا پس از بارندگی سطح ایستابی به حدی بالا می آید که شورابه روی سطح نمک ظاهر شده و منجر به تشکیل دریاچه فصلی می گردد . از هر متر مکعب شورابه پلایا بطور متوسط می توان ۲۰۰ کیلوگرم نمک طعام و ۶ کیلوگرم پتاس استحصال نمود ضمن اینکه در روند استحصال پتاس محصولات جانبی با ارزش دیگری نظیر ترکیبات منیزیم و کلسیم نیز قابل فرآوری خواهد بود . طبق برنامه می بایست سالیانه ۱۵ میلیون متر مکعب شورابه در پلایا جمع آوری واستخراج گرددکه از طریق ایستگاه پمپاژ و خط لوله ای به طول حدود ۱۰ کیلومتر جهت رسوبگذاری به استخرهای تبخیر خورشیدی منتقل می شود و در پایان فرآیند ، نمک طعام (NaCl) و کارنالیت    KMgCl3.6H2O  در بستر استخر رسوب می نماید.کارنالیت در واقع خوراک کارخانه پتاس محسوب شده و پس از انجام فرآیندهای شیمیایی و فیزیکی ،محصول پتاس با فرمول ( KCL) بدست می آید  .

پلایای مهرجان به جهت نزدیکی با پلایای خور به وسعت ۳۷۰ کیلومتر مربع از اهمیت خاصی برخوردار است و در آینده می تواند به عنوان ذخیره جانبی پلایای خور مورد بهره برداری قرار گیرد .شایان ذکر است پلایای مهرجان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در بخش جنوب شرقی نقشه توپوگرافی فرخی و نقشه زمین شناسی خور و در حوزه استان اصفهان قرار گرفته است . همانگونه که در نقشه ها مشخص است پلایای مهرجان در فاصله ۱۰ کیلومتری روستای مهرجان ودر فاصله ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر خور واقع شده ودر شمال پلایای مذکور رشته کوههای تشتاب خودنمایی می کند .

پلایای جندق با حدود ۶۰۰ کیلومتر مربع وسعت در سمت غرب جاده آسفالت جندق – دامغان واقع گردیده و در سال ۷۰ اقدامات اکتشاف مقدماتی آن صورت گرفته است .

با توجه به تجربه مجتمع پتاس اکتشاف املاح تبخیری سواحل جنوبی استان سیستان و بلوچستان در دستور کار قرار گرفته و در همین راستا پهنه ای با وسعت حدود ۱۷۰۰۰ کیلومتر مربع جهت ثبت و اخذ مجوزهای لازم تعیین و نقشه های مربوط به آن ارائه شده است . محدوده مورد نظر بیش از ۱۲ خور با وسعت های متفاوت از یک تا ۷۰ کیلومتر مربع را شامل می شود که در امتداد ساحل دریای عمان از مرز پاکستان تا منتهی الیه مرز شرقی استان در نزدیکی بندر جاسک را در بر می گیرد . بنابراین در اولین گام شرح خدمات اکتشاف تدوین و ارائه شده و براین اساس اجرای پروژه نیز آغاز شده و بطور مستمر در حال انجام است . مهمترین اقدامات انجام شده در مورد پهنه چابهار عبارتند از  :

1 – جمع آوری اطلاعات گذشته شامل گزارشات و نقشه های منطقه

2 – ثبت اولیه پهنه

3 – اقدام در جهت اصلاح مختصات و افزایش وسعت پهنه از ۱۰۰۰ به ۱۷۰۰۰ کیلومتر مربع

4 – ۳ مرحله بازدید و نمونه گیری و انجام فعالیتهای اکتشافی در سال ۹۶

5 – طراحی و تعیین نقاط حفاری و نمونه برداری ومسیر یابی اکثر خورها

6 –  حفاری بیش از ۳۰ ترانشه و تهیه لاگ سطحی خورها

7 – ۶۷ مرتبه نمونه برداری از آب و شورابه خورها

8 – تهیه و ارسال گزارش سه ماهه اول و دوم و سوم .

پلایای طرود در شمال کویر مرکزی ایران به وسعت ۳۵۰۰ کیلومتر مربع قرار دارد که جهت امکان ورود و اجرای عملیات اکتشاف حدود ۱۵۰ کیلومتر راه دسترسی در آن احداث شده است .نتیجه عملیات اکتشافی در دهه ۸۰ مطابق با جدول زیر می باشد :

اطلاعات اکتشافی پلایای طرود

عنوان مقدار واحد عنوان مقدار واحد
وسعت محدوده ثبت شده پلایا 6140 کیلومتر مربع وسعت پوسته نمکی پلایا 3500 کیلومتر مربع
سال اجرای اکتشاف 1383 1385 تعداد زونها و بکوک های اکتشافی 8 زون
تعداد نمونه گیری سطحی 6065 نمونه تعداد گمانه های اکتشافی حفر شده 187 حلقه
گمانه 105 حلقه حفاری مغزه گیری 22 حلقه
حفاری غیر مغزه گیری 60 حلقه فواصل شبکه حفاری اکتشافی 5×5 کیلومتر
جمع متراژ حفاری 2383 متر حفاری مغزه گیری 496 متر
حفاری پودری 1886 متر متوسط عیار NaCl شورابه 207 گرم به لیتر
متوسط عیارKcl شورابه 97/3-3/2 گرم بر لیتر
دانلود