سارا اصغری – گروه معدن: طرح توسعه مجتمع بزرگ تولید پتاس خور و بیابانک با هدف افزایش امنیت و رشد اقتصادی این شهرستان به تصویب رسید.

طرح توسعه مجتمع بزرگ تولید پتاس خور و بیابانک در جلسه‌ای با حضور استاندار اصفهان، معاون سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و فرماندار شهرستان خور و بیابانک تصویب شد.

تصویب طرح توسعه خور و بیابانک

استاندار اصفهان در این جلسه گفت: توسعه مجتمع پتاس منجر به افزایش رشد و امنیت شهرستان خور و بیابانک می‌شود و برای مدیریت استان، اولویت است. به گزارش ایرنا، رسول زرگرپور با اشاره به اینکه مجتمع بزرگ پتاس از حدود ۱۰ سال پیش با وجود آماده بودن به بهره‌برداری نرسیده بود، اظهار کرد: بهره‌برداری از این مجتمع در اسفند ۹۳ در دستورکار مدیریت استان اصفهان قرار گرفت. وی دلیل راه‌اندازی نشدن این مجتمع را تامین نشدن اعتبارهای مالی و ارزی بیان کرد و افزود: با پیگیری‌های انجام شده، مشکل‌های مالی این مجتمع بزرگ که نقشی غیرقابل انکار در توسعه شهرستان خور و بیابانک دارد، برطرف و فعالیت آن آغاز شد. استاندار اصفهان با تاکید بر اینکه طرح توسعه این مجتمع با راه‌اندازی ۲ کارخانه باید هرچه زودتر اجرایی شود، تصریح کرد: احداث و راه‌اندازی این دو کارخانه از نظر زیرساخت‌های فنی با مشکلی روبه‌رو نیست. وی همچنین خواستار پیگیری تامین سایر نیازهای این مجتمع از قبیل مجوز بانک مرکزی برای در اختیار گرفتن تسهیلات، گاز و ارتباطات ریلی از سوی مسئولان ذی‌ربط شد. زرگرپور گفت: تامین آب و برق مورد نیاز مجتمع پتاس خوروبیابانک با سیستم جدید خورشیدی قابل حل است و می‌توان از جاذبه‌های گردشگری ایجاد شده در این مجتمع نیز در مسیر توسعه شهرستان خور و بیابانک استفاده کرد. لازم به یادآوری است، مجتمع پتاس خور و بیابانک نخستین تولیدکننده پتاس در ایران و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان پتاس در خاورمیانه است.

این واحد با وسعت معدنی ۲ هزار کیلومترمربع در استان اصفهان، شهرستان خور و بیابانک واقع شده است. این واحد با هدف تولید سالانه ۵۰ هزار تن کلرید پتاسیم به‌عنوان کود شیمیایی و ۳۰۰ هزار تن کلرید سدیم برای مصارف پتروشیمی، خوراکی و دارویی و ۳۰ هزار تن هیدروکسید منیزیم به بهره‌برداری رسیده است. این مجتمع با سرمایه‌گذاری یک‌هزار میلیارد ریالی به‌عنوان واحد نمونه تولید پتاس کشور درحال فعالیت است. از محصولات دیگر آن می‌توان به تولید نمک صنعتی، نمک خوراکی، کاستیک سودا، کربنات سدیم، کارنالیت، کلرید پتاسیم، کلرید منیزیم و نمک رژیمی اشاره کرد. همچنین طراحان و مهندسان این مجتمع موفق شده‌اند نسبت به فرآوری محلول تثبیت خاک و گرد و غبار (SS R۴۰۰) و محلول ذوب برف و یخ (BC ۴۰۰) که نقش مهمی با توجه به شرایط آب‌وهوایی و اقلیم استان و کشور دارد، اقدام کنند.

جذب سرمایه‌گذار، اولویت طرح توسعه طراحی پایه کارخانه پتاس خور و بیابانک به‌وسیله آلمانی‌ها انجام شده است. البته در دستورکار طرح این کارخانه پتاس ساخت ۳کارخانه در نظر گرفته شده که فاز نخست آن در تیر سال ۱۳۹۴ افتتاح شد که در طرح توسعه این واحد، احداث ۲ کارخانه دیگر در دست اقدام خواهد بود که در کنار آن به صنعت ژئوتوریسم در منطقه نیز پرداخته خواهد شد. علی علوی‌نایینی، سرپرست واحد پتاس خور و بیابانک چندی پیش درباره روند احداث این کارخانه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: به‌دلیل مشکلات ایجاد شده بر اثر تحریم‌ها این واحد تا سال گذشته به مرحله تولید نرسیده بود اما سرانجام شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران توانست پس از ۸ سال مشکلات این کارخانه را برطرف کند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: در مرحله پیش راه‌اندازی، ۳۰۰ تن محصول آماده فروش با عیار ۹۷درصد تولید شد که دستیابی به چنین موفقیتی در مرحله پیش‌راه‌اندازی غیرقابل پیش‌بینی بود. علوی درباره همکاری با آلمانی‌ها تصریح کرد: در اجرای پروژه پتاس برای همکاری گزینه‌های مختلفی وجود داشت اما بهترین گزینه آلمانی‌ها بودند. البته ما نیز یک گروه از نیروهای ایرانی را به مدت ۲ هفته برای آموزش و آشنایی با کارخانه‌های پتاس به آلمان فرستادیم. مدیرعامل کارخانه پتاس به مشکلات این کارخانه، وضعیت تولید، واردات و صادرات این ماده معدنی پرداخت و گفت: بیشترین پتاس از کشورهای روسیه، بلاروس و ازبکستان وارد کشور می‌شود و چون تولید داخلی وجود نداشته، صادرات بسیار ناچیز بوده است. علوی‌نایینی با بیان مشکلات این صنعت، وضعیت تولید، واردات و صادرات آن اظهار کرد: یکی از مشکلات این کارخانه جذب سرمایه‌گذار است، زیرا تولید پتاس در کشور مورد توجه قرار نگرفته و سرمایه‌گذاری نکردن دولت برای ایجاد زیرساخت‌ها لازم بوده است. گفتنی است درحال‌حاضر ۳۶۰ نفر به‌طور مستقیم و بیش از ۲هزار نفر به‌طور غیرمستقیم در مجتمع خور و بیابانک مشغول به‌کار هستند.

کلیات طرح توسعه

درباره کلیات طرح توسعه مجموعه خور و بیابانک، منصور شبانی، مجری طرح خور و بیابانک در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد: طرح پتاس خور و بیابانک شامل احداث ۳ کارخانه بود. این مجموعه شامل کارخانه نمک خوراکی با ظرفیت ۳۰۰ هزار تن در سال، کارخانه پتاس با ظرفیت ۵۰ هزار تن در سال و دیگری کارخانه هیدرواکسیدمنیزیم با ۳۰ هزار تن در سال است. شبانی در ادامه توضیح داد: اقدام‌های اکتشاف و تجهیز در آن زمان انجام و زیرساخت‌ها برای ۳ کارخانه ایجاد شد. اما درنهایت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در سال ۸۳ در بازنگری که در این زمینه انجام داد، این طرح را محدود به احداث کارخانه پتاس و احداث ۲ کارخانه نمک خوراکی و هیدرواکسیدمنیزیم را منوط به تجهیز کامل زیرساخت‌ها برای کل مجموعه و از محل درآمد کارخانه پتاس کرد. البته این بازنگری در سال ۸۳ اتفاق افتاد. وی با اشاره به مطالعات پژوهشی و بررسی‌هایی که درباره طرح توسعه خور و بیابانک انجام شد، عنوان کرد: پس از انجام یکسری کارهای پژوهشی در این زمینه، قرار شد هیدرواکسیدمنیزیم و کلریدکلسیم به عنوان طرح توسعه پیشنهاد شود. شبانی در ادامه خاطرنشان کرد: این پیشنهاد براساس نتایج نمونه آزمایشی ارائه شده بود. قرار بود پساب استخرهای تبخیر خورشیدی را به‌عنوان طرح توسعه پیگیری کنیم. این طرح به مناقصه گذاشته شد و دو شرکت نیز اسناد را خریداری کردند.

محصولات خور و بیابانک

پتاس، نمک و شورابه نهایی از محصولات قابل فروش کارخانه پتاس خور و بیابانک به شمار می‌روند. در این‌باره شبانی، عنوان کرد: نمک‌های معدنی کلریدسدیم به شکل‌های مختلف در طبیعت یافت و بهره‌برداری می‌شود. یکی از راه‌های استخراج نمک روش تبخیر است که از ذخایر نمکی دریاچه‌ها، پلایا یا همان پوسته‌های نمکی و دریا می‌توان نسبت به استحصال آنها اقدام کرد. همچنین شورابه‌های نمکی و سنگ‌نمک از دیگر ذخایر این ماده معدنی به شمار می‌روند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: از دیگر ذخایر نمکی که می‌توان به آن اشاره کرد، گنبدهای نمکی هستند که در آن نمک به شکل لایه‌ای قرار گرفته و در مناطقی همچون گرمسار و سمنان، گنبد نمکی قم و هرمزگان به‌ویژه بندرعباس گنبدهای نمکی فراوانی وجود دارد. همچنین شورابه‌های نمکی دریاچه قم، پلایاهای خور و بیابانک و ترود در جنوب شاهرود و مواد موجود در خلیج‌فارس از دیگر منابعی هستند که می‌توان از آنها نسبت به استخراج و بهره‌برداری از ذخایر نمکی استفاده کرد.

مهم‌ترین تولیدکنندگان پتاس

درحال‌حاضر سالانه حدود ۲۶۰هزار تن پتاس مورد نیاز کشور است. ۹۵درصد پتاس تولیدی جهان در بخش کشاورزی و ۵ درصد دیگر در صنایع شیمیایی، نظامی، دارویی، خوراکی و… استفاده می‌شود. پتاس نام صنعتی ترکیبات پتاسیم‌دار ازجمله کلرید پتاسیم، سولفات پتاسیم، نیترات پتاسیم و… است که به‌دلیل بالا بودن کلر خاک در بیشتر مناطق کشور، کلرید پتاسیم تولیدی، به ترکیبات دیگر پتاس ازجمله سولفات پتاسیم تبدیل می‌شود. مجتمع پتاس خوروبیابانک نخستین و تنها تولیدکننده پتاس در کشور است. در خاورمیانه کشورهای اردن و فلسطین اشغالی که از بحرالمیت پتاس تولید می‌کنند، جزو کشورهای تولیدکننده عمده پتاس در دنیا به‌شمار می‌روند که در مجموع ۳/۳ میلیون تن در سال تولید دارند. کشورهای کانادا با ۹/۵ میلیون تن، روسیه با ۶/۸ میلیون تن و بلاروس با ۵ میلیون تن نیز در راس هرم تولیدکنندگان پتاس در دنیا قرار دارند. براساس داده‌های سازمان زمین‌شناسی بریتانیا (بی‌جی‌اس)، کشورهای امریکا، بلاروس، کانادا، چین، آلمان، رژیم اشغالگر قدس، اردن، روسیه، فرانسه، برزیل، شیلی، اسپانیا، اوکراین و انگلستان مهم‌ترین تولیدکنندگان پتاس جهان به‌شمار می‌روند. حدود ۹۵درصد از پتاس تولیدشده درجهان در تهیه کودهای شیمیایی استفاده می‌شود. در نتیجه میزان تولید و مصرف پتاس وابسته به بخش کشاورزی است. در شرایطی که جمعیت جهان رو به افزایش بوده و تقاضا برای مواد غذایی رو به فزونی است، افزایش مصرف کودهای شیمیایی به منظور تامین مواد موجود در خاک، امری طبیعی است. استفاده نامتوازن ازکودهای ازته و فسفاته اختلال‌های عمده‌ای در حاصلخیزی خاک به‌وجود می‌آورد و اصلاح آن مستلزم بکارگیری کودهای پتاسه است.

منبع:روزنامه صمت

کتایون ملکی – گروه معدن: با حضور معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت کارخانه ۵۰هزار تنی پتاس در شهرستان خور و بیابانک استان اصفهان با ظرفیت ۵۰هزار تن آغاز به کار کرد.

به گزارش خبرنگار اعزامی صمت، نخستین کارخانه تولید پتاس در کشور ظهر دیروز با حضور رییس هیات عامل ایمیدرو، رییس شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و استاندار اصفهان و تعدادی از مقامات محلی در منطقه خور و بیابانک راه‌اندازی شد. این کارخانه از ظرفیت تولید ۵۰هزار تن پتاس در سال برخوردار است و با استفاده از شورابه‌های کویر مرکزی ایران در استان اصفهان فعالیت می‌کند. در این کارخانه در مجموع ۶۰۰ فرصت شغلی ایجاد شده و فرصتی ناب برای رشد درآمد و تغییر چهره اقتصادی در منطقه کم برخوردار خور و بیابانک به‌شمار می‌آید. در مراسم راه‌اندازی نخستین کارخانه تولید پتاس کشور که مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، فرماندار خور، نماینده مردم نائین و خور و جمعی از مدیران ایمیدرو و مسئولان محلی حضور داشتند، رییس هیات عامل ایمیدرو گفت: راه‌اندازی این کارخانه یکی از عینی‌ترین مصداق‌های اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود. مهدی کرباسیان با اشاره به اینکه این طرح در سال‌های اخیر در انتظار راه‌اندازی قرار داشت، گفت: با وجود اینکه نیاز بارزی برای استفاده از فناوری روز وجود داشت خوشبختانه این امر با همت مدیران ایمیدرو، شرکت‌های داخلی و همکاری مشاور خارجی برطرف شد. وی با تاکید بر این نکته که اکنون نیازی به حضور کارشناسان خارجی برای طرح‌های مشابه نداریم، گفت: توجه جدی به توسعه بخش معدن و صنایع معدنی از وظایف سازمانی ایمیدرو محسوب می‌شود که در سطح کشور بدان همت می‌گمارد و در این مسیر همکاری بخش خصوصی نیز سبب تسریع در توسعه این حوزه می‌شود. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت بخش معدن را معاش اصلی مناطق کویری عنوان کرد و گفت: وجود استعدادهای خدادادی همچون نیروی انسانی و معادن غنی در این مناطق، توجه به بخش معدن را ضروری می‌کند. وی گفت: از ۶۰ پلایای (مناطق پست و کم ارتفاع) ۳ پلایای بزرگ در اختیار ایمیدرو است که مهم‌ترین آن از نظر خلوص پلایای خور و بیابانک است. وی نیاز کشور به پتاس را حدود ۲۵۰هزار تن اعلام کرد و گفت: این امر نشان می‌دهد برای برطرف کردن نیاز کشور به این ماده معدنی باید به توسعه طرح‌های شورابه‌ای طرح‌های توسعه‌ای جدید به اجرا در آورد. کرباسیان همچنین تاکید کرد: طرح‌های این بخش زمانی راه‌اندازی می‌شوند که یک دوره موفقیت‌آمیز تولید را پشت سرگذاشته باشند و این امر در مدت فعالیت ۴۵روزه کارخانه پتاس به طور عملی نشان داده شد. رییس هیات عامل ایمیدرو از تمامی مدیران، کارشناسان و شرکت‌هایی که نقشی در راه‌اندازی نخستین کارخانه تولید پتاس کشور داشتند تشکر کرد. وی اظهار امیدواری کرد که در چارچوب ششمین برنامه توسعه کشور، بخش معدن و صنایع معدنی بیش از پیش مورد توجه دولت قرار گیرد و پروژه‌های متوقف شده یا راکد فعال شوند.

جعفری: کمر واردات می‌شکند.

وجیه‌الله جعفری، مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی نیز در ادامه این مراسم با تشکر از تمامی افرادی که در اجرای این طرح حضور داشتند، اظهار کرد: در کشور ۲۰۰ تا ۲۶۰هزار تن کود پتاس مصرف می‌شود که تمامی آن از طریق واردات تامین می‌شود. در صورتی که اگر ظرفیت کامل شود می‌توان بخشی از نیاز کشور به کود پتاس را تولید کنیم. درحال‌حاضر نزدیک به ۳۳میلیون تن پتاس در کل جهان تولید می‌شود. وی ادامه داد: ما در کشور شاهد ظرفیت‌های خوبی در زمینه شورابه‌ها هستیم به‌طوری که درحال‌حاضر ۶۰ پلایا در کشور وجود دارد که ۳ پلایای آن در اختیار شرکت تهیه و تولید مواد معدنی است. اما با وجود چنین ظرفیت‌هایی نتوانستیم استفاده خوبی از آنها داشته باشیم که دلیل آن هم می‌تواند به نبود دانش غنی برگردد. جعفری افزود: امروز شاهد راه‌اندازی کارخانه تولید پتاس در کشور هستیم و اجرای این موضوع می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری در زمینه شورآبه‌ها را کاهش دهد و امیدواریم پس از این شاهد ورود سرمایه‌گذاران به این بخش باشیم. مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران با اشاره به موضوع گردشگری تصریح کرد: بحث گردشگری از موضوعات دیگری است که می‌توان در اجرای پروژه پتاس آن را تعریف کرد. این پروژه یک ظرفیت اقتصادی است که می‌توان رویکردهای مختلفی از آن داشت. به گفته وی یک ماه و نیم است که واحد پتاس خور و بیابانک کار خود را شروع کرده و تلاش می‌کند با راهنمایی و حمایت از کل ظرفیت مجموعه استفاده کند. وجیه‌الله جعفری همچنین افزود: با کسب دانش فنی ایجاد این کارخانه، سرمایه‌گذاری برای طرح‌های مشابه در کشور به طور محسوسی کاهش خواهد یافت. وی راه‌اندازی کارخانه پتاس خور را نمونه‌ای برای توسعه این صنعت در کشور دانست که می‌تواند زنجیره این صنعت برای تولید نمک‌های صنعتی و هیدروکسید منیزیوم را تکمیل کند. محدوده شورابه‌های خور و بیابانک از ۲هزار کیلومتر مربع تشکیل شده که هزار کیلومتر مربع آن برای استحصال مواد معدنی مناسب تشخیص داده شده است. میزان ذخیره شورابه‌های خور و بیابانک ۷۵۰میلیون مترمکعب است. یکی از مهم‌ترین کاربردهای پتاس استفاده درتولید کودهای کشاورزی است.

گردشگری به کمک معدن می‌آید .

علی علوی‌نائینی، سرپرست پتاس خور و بیابانک نیز در مراسم راه‌اندازی کارخانه ۵۰هزار تنی با توجه به توقف چند ساله این کارخانه اظهار کرد: کارخانه پتاس خور و بیابانک در سال ۱۳۸۷ افتتاح شد ولی بدون هیچگونه تولیدی تعطیل شد. به‌دلیل شرایط حاکم بر کشور متوقف بود. اما از زمان شروع به کار با همکاری سازمان توسعه صنایع معدنی (ایمیدرو) و مشاور خارجی و شرکت «کاهن‌ربا» در اردیبهشت‌ماه امسال نخستین محصول پتاس کشور در این کارخانه طبق استاندارد جهانی شروع شد. وی ادامه داد: طبق طرح کلی ساخت ۳ کارخانه در نظر گرفته شده بود اما درحال‌حاضر فقط کارخانه پتاس اجرایی شده و ظرفیت ۲ کارخانه دیگر خالی مانده است. علوی‌نائینی در ادامه افزود: اشتغالزایی این کارخانه افزون‌بر ۳۰۰ نفر به‌صورت مستقیم و ۳۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم است. برای رسیدن به ظرفیت اسمی کارخانه یعنی تولید ۵۰هزار تن پتاس، بخش معدن و استخرها باید تقویت شود. به گفته وی درحال‌حاضر طرح جامع پتاس تهیه و به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ارائه شده است. وی ادامه داد: در منطقه خور و بیابانک اقدامات اکتشافی کمی انجام شده و درحال‌حاضر فقط چند معدن سنگ ساختمانی غیراز کارخانه ما فعالیت می‌کند. سرپرست واحد پتاس خور و بیابانک در ادامه تصریح کرد: طرح جذب گردشگر برای آبشار نمکی نیز جزو طرح‌های این کارخانه است که در اجرای آن از باطله نمک استفاده می‌شود. وی با بیان اینکه آبشار نمکی واحد پتاس خور و بیابانک در نوروز امسال افزون‌بر ۷هزار گردشگر داشته است به محصولات قابل فروش این کارخانه اشاره کرد و افزود: پتاس، نمک و شورابه نهایی، محصولات قابل فروش این کارخانه هستند که با فروش آنها تا پایان سال افزون‌بر ۹۰میلیارد تومان درآمد خواهیم داشت. واحد پتاس در منطقه کویری خور و بیابانک در بخش مرکزی کویر بزرگ ایران در استان اصفهان در فاصله ۳۱۰ کیلومتری شهرستان نائین و ۴۰ کیلومتری جاده خور- طبس واقع شده است.

منبع:روزنامه صمت

کتایون ملکی – گروه معدن: با توجه به گسترش صنعت گردشگری در دنیا و مزایای فراوان آن در حوزه‌های اقتصاد، فرهنگی، علمی و… بخش معدن نیز این توانایی را در خود دید تا با استفاده از ظرفیت‌های موجود با حوزه گردشگری پیوند ایجاد کرده و از این مسیر خود را به اقتصاد نزدیک‌تر کند.

با توجه به اهمیت موضوع گردشگری تمامی کشورها به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته نگاه دقیقی به این صنعت داشته و در این زمینه از تمامی امکانات موجود برای رونق و بهبود روز به روز استفاده می‌کنند. به همین دلیل در سال‌های اخیر برخی از کشورها از جمله چین، امریکا، اسپانیا و دیگر کشورهای توسعه یافته سود فراوانی به‌دست آورده‌اند. بخش معدن در ایران که کشوری معدنی به شمار می‌آید می‌تواند با ورود به حوزه گردشگری درآمدی مجزا داشته و توجیه اقتصادی خود را افزایش دهد. متاسفانه در سال‌هایی که گذشت بخش معدن کشور نتوانست جای خود را در حوزه گردشگری باز و گردشگرها را به سوی خود جذب کند. با اتفاقات رخ داده در فضای بین‌المللی و رفت‌وآمد گردشگرهای به ویژه اروپایی‌ها به ایران، بخش معدن می‌تواند گام‌های اولیه را در این زمینه برداشته و در کنار اقدامات اصلی خود به سراغ موضوع جذاب گردشگری نیز برود. معادن بسیاری در کشور وجود دارد که بازدید از آنها برای افراد بسیاری در داخل و خارج از کشور جذاب است. در واقع بخش معدن امروز باید در فضایی قدم بردارد که از تمامی ظرفیت‌های خود بهترین استفاده را داشته باشد. صمت در گزارشی بحث گردشگری معدن را بررسی کرده که در ادامه آن را خواهید خواند؛

معدن و ژئوتوریسم

ژئوتوریسم یکی از شاخه‌های اصلی گردشگری بوده و به پدیده‌های زمین‌شناختی زیبا و کم نظیر که در قسمت‌های مختلف کره‌زمین وجود دارد مربوط می‌شود و معادن، مواد معدنی و دیگر پدیده‌های زمین‌شناختی و ساختارهای گوناگون زمین در زمره این صنعت قرار می‌گیرد. ایران نیز با توجه به اینکه بیشتر در ناحیه خشک و نیمه‌خشک قرار گرفته و از پوشش گیاهی بسیار کمتری نسبت به کشورهای اروپایی برخوردار است در نتیجه ساختارهای زمین‌شناسی آن بسیار زیبا و ایده‌ال است و کمتر در معرض هوازدگی و از هم پاشیدگی قرار گرفته‌اند به‌طوری که زمین‌شناسان صاحب‌نام کشورهای غربی که مطالعات زمین‌شناسی گسترده‌ای در پهنه سرزمینی ایران داشته‌اند، ایران را بهشت زمین‌شناسی نامگذاری کرده‌اند. حال با توجه به این نعمت خدادادی که در این سرزمین وجود دارد باید در زمینه ژئوتوریسم اقدام به برنامه‌ریزی‌های دقیق بلندمدت و کوتاه‌مدت کرد. همچنین در این راه سرمایه‌گذاری‌های دقیق و حساب‌شده از جمله نیروی‌انسانی و سرمایه‌گذاری مالی و دیگر اقدامات برای رونق این صنعت ارزآور و نوپا انجام شود. بی‌شک معادن ایران ظرفیت تبدیل به مراکز گردشگری را دارند اما گاه این ظرفیت در یک معدن نسبت به دیگر معادن بیشتر خواهد بود، در نتیجه باید با نگاهی ویژه‌تر از گذشته در این مسیر گام برداشت. این در حالی است که نواحی مرکزی ایران به ویژه استان‌های یزد و اصفهان از نظر زمین‌شناسی و معدنی دارای جایگاه بسیار خوبی هستند. این موضوع در منطقه خور و بیابانک به خوبی قابل مشاهده است. شهرستان خور و بیابانک با داشتن دریاچه نمکی که درحال‌حاضر برای استخراج پتاس سرمایه‌گذاری و فعال شده، یکی از مناطق بسیارزیبا و کم نظیر در زمینه ژئوتوریسم و جذب گردشگر به شمار می‌آید زیرا پدیده پلایا یا همان دریاچه نمکی بسیار نادر و با این وسعت در معدود کشورهای دنیا دیده می‌شود، در نتیجه این پلایا می‌تواند در این زمینه گردشگر زیادی را جذب کند و همچنین باتوجه به اقدام بسیار جالب و کم‌هزینه‌ای که مجتمع پتاس خور و بیابانک برای احداث دهکده نمکی و ایجاد آبشار در کنار آن کرده، می‌تواند این منطقه را به یکی از قطب‌های بسیار فعال گردشگری در زمینه ژئوتوریسم در ایران و حتی خاورمیانه تبدیل کند. با توجه به بررسی ظرفیت‌های گردشگری در بخش معدن بهتر است سری به نمونه بارز آن یعنی واحد معدنی پتاس خور و بیابانک بزنیم تا دقیق‌تر این موضوع را بررسی کنیم.

نگاهی به شهرستان خوروبیابانک

شهرستان خور و بیابانک شرقی‌ترین شهر استان اصفهان است که از شرق به استان خراسان جنوبی، از جنوب به استان یزد، از شمال به استان سمنان و از غرب به بخش انارک شهرستان نایین محدود می‌شود. این شهرستان مساحتی حدود ۱۱هزار کیلومتر مربع در اختیار دارد و در کویر مرکزی ایران قرار گرفته است. این شهر در حاشیه یکی از بزرگترین دریاچه‌های نمکی دنیا معروف به پلایای خور و بیابانک واقع شده که در سال‌های اخیر به منظور فرآوری پتاس، نمک و دیگر محصولات از سوی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران مورد اکتشاف قرار گرفته و کارخانه فرآوری پتاس را در کنار آن احداث و بهره‌برداری شده است. این پلایا علاوه بر ذخایر ارزشمند معدنی، از دیدگاه ژئوتوریسم به یکی از قطب‌های گردشگری کشور تبدیل شده و می‌تواند یکی از ژئوپارک‌های زیبا و جذاب کشور باشد. جاذبه‌های بسیار زیبای زمین‌شناختی و پهنه‌های وسیع نمکی به همراه اشکال زیبایی که از تبلور نمک در بعضی از قسمت‌های سطح آن به‌وجود آمده می‌تواند برای گردشگرها بسیار جذاب باشد. از سویی دیگر با توجه به‌ویژگی درمانی نمک، دهکده‌ای نمکی در این منطقه احداث شده که با حضور در این دهکده می‌توانند از آبشار نمکی و کانال‌های شورابه آن نیز بازدید کرد. اقامت و اسکان گردشگرها در این منطقه به‌ویژه در شب‌های زیبای کویر بسیار جذاب و بی‌نظیر خواهد بود و در کنار آن صنعت ژئوتوریسم می‌تواند بسیار ارز آور بوده و در منطقه اشتغالزایی داشته باشد.

اشتغالزایی در خورو بیابانک با طرح گردشگری خور و بیابانک جزو مناطق محروم کشور است که ایجاد اشتغال جزو اولویت‌های مسئولان استانی و شهری آن است. راه‌اندازی کارخانه فرآوری پتاس در این منطقه گامی اساسی در اشتغالزایی منطقه به شمار می‌رود اما درحال‌حاضر و با توجه به شروع تازه فعالیت در این واحد نمی‌توان چندان توقع فراهم‌سازی شغل برای بومیان منطقه را داشت. با این حال اجرای طرح گردشگری در این منطقه می‌تواند علاوه بر اشتغالزایی مستقیم، چندین شغل غیرمستقیم را برای بومیان خورو بیابانک به همراه داشته باشد. از سوی دیگر قرارگیری این منطقه در کویر مرکزی بر شمار بازدیدکنندگان آن خواهد افزود. این موضوع فرصتی را برای منطقه فراهم خواهد کرد تا بتوانند با استفاده از جذب گردشگر درآمدزایی داشته باشند.درواقع معدن پتاس آن هم در میان کویری گرم و سوزان، توانسته زندگی جدید را برای مردمان با محبت خوروبیابانک رقم زند. با توجه به اجرای موفق طرح گردشگری در این منطقه امید است دیگر معادن نیز در این زمینه پیشقدم شده و شرایط را برای حضور گردشگرها فراهم کنند.

منبع: روزنامه صمت

گروه معدن: مجتمع پتاس «خور» و «بیابانک» هم‌اکنون به‌عنوان تامین‌کننده بخشی از نیاز کشور به این ماده‌معدنی شناخته شده است.

البته در دستور کار این طرح، ساخت ۳ کارخانه در نظر گرفته شده که تاکنون یکی از آنها راه‌اندازی شده و در آینده نه‌چندان دور شاهد عملیاتی شدن احداث ۲ کارخانه دیگر خواهیم بود و در کنار آن به صنعت ژئوتوریسم در منطقه پرداخته خواهد شد. گفتن این نکته مهم است که هم‌اکنون پتاس در بازار جهانی از قیمت مناسبی برخوردار است که باعث شده فعالیت و برداشت این نوع ماده معدنی با توجیه اقتصادی همراه شود. مدیرعامل کارخانه پتاس به مشکلات این کارخانه، وضعیت تولید، واردات و صادرات این ماده معدنی پرداخت و گفت: بیشترین پتاس از کشورهای روسیه، بلاروس و ازبکستان وارد کشورمی‌شود و چون تولید داخلی وجود نداشته، صادرات بسیار ناچیز بوده است. علی علوی‌نایینی با بیان مشکلات این صنعت، وضعیت تولید، واردات و صادرات آن اظهار کرد: یکی از مشکلات این کارخانه جذب سرمایه‌گذار است زیرا تولید پتاس در کشور مورد توجه قرار نگرفته و سرمایه‌گذاری نکردن دولت برای ایجاد زیرساخت‌ها، لازم بوده است. مدیرعامل کارخانه پتاس همچنین درباره وضعیت شرکت با توجه به رکود در بازار جهانی معادن اظهار کرد: پس از راه‌اندازی کارخانه پتاس درفروردین سال ۱۳۹۴ و انجام عملیات موفقیت‌آمیز راه‌اندازی در مرداد امسال، برای تولید هزار تن پتاس در ماه برنامه‌ریزی انجام شد.

دپو ۵هزار تن پتاس

علوی نایینی با بیان این که در ۵ ماه گذشته با توجه به برنامه راه‌اندازی، حدود ۵هزار تن پتاس تولید و در انبار کارخانه دپو شده است، گفت: هر چند در شرایط رکود بازار به سر می‌بریم اما به‌دلیل اینکه پتاس هم‌اکنون وارداتی است و مصرف کشور نیز بیش از میزان تولید ما است، شرایط کنونی در کار تاثیر چندانی نداشته و به‌طور قطع با برداشته شدن تحریم‌ها و خارج شدن از وضعیت رکود، ظرفیت تولید در سال آینده افزایش ۵۰درصدی خواهد داشت. مدیرعامل کارخانه پتاس درباره میزان اشتغالزایی این کارخانه نیز اظهار کرد: در حال حاضر ۳۶۰ نفر به‌طور مستقیم و بیش از ۲هزار نفر به‌طور غیرمستقیم مشغول به‌کار هستند. تاکنون از ۳ کارخانه‌ای که در ابتدا مطالعه و طراحی شده بود کارخانه فرآوری پتاس به بهره‌برداری رسیده که در ابتدای راه است. بنابراین این مجموعه همچنان یک طرح است و نباید انتظار داشت که درآمد ابتدایی آن کفاف هزینه کارکنان را بدهد. وی افزود: ۲ محصول دیگر یعنی نمک و مواد کنترل گرد و غبار و ذوب برف و یخ نیز جزو محصولات قابل عرضه است اما به دلیل نبود زیر ساخت‌های نامناسب در منطقه از جمله راه‌آهن، و خط انتقال گاز فقط انبار و دپوسازی می‌شود که در صورت امکان عرضه این محصولات به بازار، حداقل هزینه‌های مجموعه حاصل خواهد شد. تنها مشکل حاضر مجتمع، نداشتن موفقیت مناسب در فروش پتاس تولیدی خود در ماه است. گفتنی است در صورتی که ۱۰۰۰ تن پتاس تولیدی مجتمع در ماه فروخته شود هزینه‌های جاری مجتمع تامین خواهد شد.

جذب سرمایه برای راه‌اندازی کارخانه‌های فرآوری

علوی‌نایینی در پاسخ به این موضوع که آیا طرح توسعه‌ای در این حوزه در نظر گرفته شده نیز اظهار کرد: از ابتدای تعریف پروژه در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور طراحی‌های ساخت۳ کارخانه انجام شده و تاکنون تنها کارخانه پتاس به بهره‌برداری رسیده است. کارخانه هیدروکسید منیزیم نیز به‌دلیل اینکه خوراک ورودی آن از پساب کارخانه پتاس تامین می‌شود ساخت آن تا راه‌اندازی کارخانه پتاس به تعویق افتاده و هم‌اکنون در دست بررسی و جذب سرمایه‌گذار است. از مهم‌ترین دلایلی که کارخانه سوم یعنی نمک صنعتی ساخته نشده، نبود سرمایه‌گذار و زیرساخت‌های مناسب در منطقه است. به غیراز این ۲ کارخانه، ۲ طرح دیگر نیز در امسال در کمیته سرمایه‌گذاری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران مصوب شده است. نخستین طرح، طرح تولید کلرید کلسیم از پساب استخرهای تبخیر خورشیدی و طرح دیگر تولید کلرید منیزیم از پساب خروجی کارخانه است که در حال حاضر روند مکاتبه و رایزنی برای تامین اعتبارات لازم (اخذ وام از بانک و یا سرمایه‌گذاری مستقیم ایمیدرو) در حال بررسی است. ضمن اینکه اسناد فراخوان شناسایی پیمانکاران واجد شرایط نیز آماده شده و به زودی کلنگ یکی از این ۲ طرح زده خواهد شد. علوی نایینی همچنین درباره میزان صرفه اقتصادی حاصل از این طرح نیز اظهار کرد: بحث اقتصادی نبودن این طرح در زمان شروع پروژه به ۲ دلیل عمده مطرح بود. یکی عیار پایین پتاس نسبت به سایر معادنی که در جهان در حال بهره‌برداری بودند و دلیل دیگر، قیمت پایین پتاس که در آن سال‌ها، حدود ۱۰۰ دلار به ازای هر تن بوده است. وی افزود: در شرایط کنونی قیمت جهانی پتاس۳۰۰ دلار به ازای هر تن است که این قیمت، عیار پایین پتاس در معدن را توجیه کرده و بهره‌برداری از معدن را با توجیه اقتصادی همراه می‌کند. زیرا با توجه به قیمت جهانی پتاس، با به ظرفیت رسیدن کارخانه پتاس و حتی بدون راه‌اندازی ۲ کارخانه دیگر نیز، این طرح توجیه اقتصادی دارد. هرچند با تکمیل کل پروژه یعنی ساخت و راه‌اندازی ۲کارخانه دیگر و همچنین فرآوری سایر املاح موجود در شورابه، نه‌تنها طرح، اقتصادی خواهد بود بلکه سوددهی قابل‌توجهی نیز خواهد داشت.

نبود زیرساخت‌ها در منطقه

به گفته مدیرعامل کارخانه پتاس سیاست سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌هایی است که باید زیرساخت‌های مناسب از سوی دولت برای آنها در نظر گرفته شود. یکی از دلایل اصلی جذب نشدن سرمایه‌گذار و فروش محصول نمک صنعتی، نبود راه‌آهن در منطقه است. فراهم بودن زیر ساخت‌های دیگری ازجمله گاز، آب و برق به راه‌اندازی پروژه‌های جدید و تبدیل شدن منطقه به یک قطب صنعتی که تولیدات آن املاح تبخیری و صنایع زیردستی خواهد بود کمک شایانی خواهدکرد. او به مشکلات موجود که بر سر راه تولید پتاس قرار داردنیز اشاره کرد و گفت: بیشتر معادن پتاس در مناطقی قرار گرفتند که زیرساخت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری در آنها وجود ندارد. جاده‌های دسترسی، آب، برق، گاز تامین سوخت، راه‌آهن، مخابرات و… که باعث می‌شود کار از عهده سرمایه‌گذار خصوصی خارج می‌شود. به گفته علوی نایینی بیشترین واردات پتاس به ایران از کشورهای روسیه، بلاروس و ازبکستان است و دلیل آن نبود تولید داخلی و میزان کم صادرات بوده است. البته عملیات اکتشافی در پلایای میانی منطقه خور و بیابانک در امسال در دستور کار مجتمع قرار گرفته و زیرساخت لازم برای اکتشاف در منطقه با کمک و همکاری شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران فراهم شده است. او ابراز امیدواری کرد که در پایان سال جاری کلنگ عملیات ساخت کارخانه تولید کلرور کلسیم و هیدروکسید منیزیم از پساب استخرهای تبخیر خورشیدی و اکتشاف پلایای میانی به زمین خواهد خورد و شروع عملیات ژئوتوریسم در منطقه آغاز خواهد شد.

منبع:روزنامه صمت

کتایون ملکی – گروه معدن: هرچه به زمان مذاکرات نهایی نزدیک می‌شویم گمانه‌زنی برای همکاری و سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در بخش معدن افزایش می‌یابد و رنگ و بوی جدی‌تری به خود می‌گیرد.

همکاری با کشورهای با تجربه در بخش‌های مختلف معدنی منجربه موفقیت و افزایش سرعت توسعه این بخش می‌شود. احداث کارخانه پتاس خور و بیابانک نمونه بارزی از یک همکاری موفق بین‌المللی بوده که طراحی پایه آن به‌وسیله آلمانی‌ها انجام شده است.

آلمانی‌ها با تجربه کافی در حوزه «پتاس» منصور شبانی، مجری طرح پتاس خور و بیابانک در گفت‌وگو با صمت درباره حضور آلمانی‌ها در ایران و همکاری در احداث کارخانه پتاس خور و بیابانک اظهار کرد: اگر بخواهیم نگاه کلی به حضور آلمانی‌ها در ایران و همکاری آنها در احداث این پروژه بیاندازیم باید بگوییم، طراحی پایه کارخانه پتاس به‌وسیله آلمانی‌ها انجام شد. درواقع در سال ۲۰۰۳م کنسرسیومی متشکل از ۲ شرکت آلمانی به نام‌های «ارکاس پلن» و «کایوتک» برای طراحی پایه کارخانه پتاس و هیدروکسید منیزیم با نظارت شرکت تهیه و تولید مواد معدنی، وارد ایران شدند. پس از آن برای انجام مراحل ساخت مناقصه‌ای برگزار شد تا پیمانکار داخلی به شکل «ای‌پی‌سی» با مشارکت شرکت خارجی دیگری به نام «اتوکمپو» کار احداث پروژه را انجام دهد. وی ادامه داد: البته چندی بعد «اتوکمپو» از ادامه همکاری صرف نظر کرد و پس از آن ادامه کار به‌وسیله پیمانکار داخلی و شرکت «ارکاس پلن» انجام شد. با توجه به اینکه ایران از ظرفیت‌های فراوانی در بخش معدن برخوردار است همکاری با کشورهای مطرح و با تجربه در بخش‌های مختلف معدن می‌تواند سرعت توسعه این بخش را در ایران افزایش دهد. با این حال جای این سوال مطرح است که آیا آلمان در زمینه پتاس از تجربه کافی برخوردار است یا خیر؟ که باید گفت در صورتی که برای توسعه بخش معدن از کشورهای کم‌تجربه استفاده شود می‌تواند به قسمت‌های مختلفی آسیب وارد کند. شبانی درباره تجربه آلمانی‌ها در حوزه پتاس تصریح کرد: خوشبختانه آلمان‌ها در زمینه تولید پتاس دارای دانش فنی بوده و در بسیاری از کشورها در این زمینه مشاوره داده‌اند. به عنوان مثال شرکت «ارکاس پلن» با کشورهایی همچون روسیه، بلاروس و اوکراین همکاری داشته است. این شرکت در زمینه پتاس‌های شورابه‌ای با یک شرکت اردنی نیز همکاری‌هایی داشته و همچنین به تازگی در بولیوی نیز کارخانه پتاس احداث کرده است. به‌طور کلی با توجه به سوابق شرکت‌های آلمانی در زمینه پتاس و همچنین دارا بودن دانش فنی، می‌توان این شرکت آلمانی را جزو شرکت‌های فعال در زمینه پتاس و فرآوری نمک در دنیا دانست. در واقع در این زمینه آلمان یکی از کشورهای مطرح است به همین دلیل همکاری ایران با این کشور در موفقیت این پروژه بسیار تاثیرگذار است.

بهترین گزینه برای همکاری

وی در پاسخ به این سوال که به غیراز آلمانی‌ها گزینه دیگری برای همکاری وجود داشت یا خیر، افزود: در زمینه پتاس بهترین گزینه آلمان‌ها بودند به ویژه وقتی طراحی پایه کارخانه را خودشان انجام داده‌اند. البته در این زمینه با چینی‌ها نیز مذاکراتی داشتیم که در صورت به توافق نرسیدن با آلمانی‌ها کار را با آنها انجام دهیم که خوشبختانه با آلمان‌ها به توافق رسیدیم. البته در این میان بلاروس نیز یکی از تولیدکننده‌های عمده پتاس در دنیاست اما با توجه به فعالیت آنها در پتاس‌های سنگی، خواهان تغییر خط فرآوری بودند به همین دلیل گزینه همکاری با آنها حذف شد. شبانی درباره تاثیر تحریم‌ها در روند همکاری‌های بین‌المللی اظهار کرد: بدون شک تحریم‌ها در این زمینه تاثیرگذار بود به‌طوری که در مقطعی روابط ما با شرکت مشاور مهندسان تجهیزات قطع شد. اما همکاری با شرکت‌های خارجی در اجرای پروژه‌های معدنی می‌تواند در ورود ایران به بازارهای جهانی موثر باشد. مجری طرح پتاس خور و بیابانک درباره این موضوع تصریح کرد: به‌طور قطع همکاری با شرکت‌های بین‌المللی در زمینه ورود به بازارهای جهانی تاثیرگذار است. از سوی دیگر در کنار ورود فناوری از کشورهای دیگر ما می‌توانیم در زمینه‌های دیگر نیز حرفی برای گفتن داشته باشیم.

برنامه‌ای برای صادرات نداریم.

علی علوی نایینی، سرپرست واحد «پتاس» خور و بیابانک نیز در گفت‌وگو با صمت درباره روند احداث این کارخانه اظهار کرد: به دلیل مشکلات ایجاد شده بر اثر تحریم‌ها این واحد تا سال گذشته به مرحله تولید نرسیده بود اما سرانجام شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران توانست پس از ۸ سال مشکل این کارخانه را حل کند. وی ادامه داد: ما در مرحله پیش راه‌اندازی، ۳۰۰ تن محصول آماده فروش با عیار ۹۷درصد تولید کردیم که دستیابی به چنین موفقیتی در مرحله پیش راه‌اندازی غیرقابل پیش‌بینی بود. علوی درباره همکاری با آلمانی‌ها تصریح کرد: در اجرای پروژه پتاس برای همکاری گزینه‌های مختلفی وجود داشت اما بهترین گزینه آلمانی‌ها بودند. البته ما نیز یک گروه از نیروهای ایرانی را به مدت ۲ هفته برای آموزش و آشنایی با کارخانه‌های پتاس به آلمان فرستادیم. به گفته علوی، اواخر اردیبهشت ماه امسال بار دیگر تیم آلمانی به منظور کنترل دوباره کارخانه به ایران آمدند؛ این بازدید به‌وسیله ۳ گروه بازرسی و تعمیرات، متخصصان راه‌اندازی و ترکیبی از دو گروه نامبرده در طول ۲ ماه آینده استمرار خواهد داشت تا در فرآیند تولید، نظارت، بررسی و ارزیابی‌های تخصصی را داشته باشد. همچنین افتتاح رسمی کارخانه تولید پتاس خور و بیابانک حداکثر تا ۲ ماه دیگر انجام می‌شود. وی درباره بازار فروش و برنامه‌ریزی برای صادرات این ماده اظهار کرد: درحال‌حاضر کشور نیازی ۴۰۰ تا ۵۰۰هزار تنی به پتاس دارد در نتیجه نمی‌توان با توجه به این نیاز به فکر صادرات بود. علوی تاکید کرد: برای قیمت‌گذاری این ماده باید مزایده برگزار شود اما درحال‌حاضر یک میلیون و ۸۰۰ تا ۲ میلیون تومان قیمت هر تن پتاس محاسبه می‌شود. اما نکته مهم این است که قیمت پتاس تابع مواد معدنی نبوده و بیشتر رشد فعالیت‌های کشاورزی روی آن تاثیرگذار است.

منبع : روزنامه صمت